70 އަހަރު ވެފައިވާ، ޒަޔަނިސްޓުންގެ ޓެރަރިޒަމްގެ ވަކިތަކުން ސަލާމަތް ވުމަށް ހަމާސްއިން ޙަމަލަދިންތާ މިއަދަށް އަހަރު ފުރެނީއެވެ. މި ޙަމަލާއަށް އަހަރެއް ވެގެން ދާއިރު ހާމަވަނީ، ފަލަސްޠީނުގެ މައްސަލަ އޮއްބާލަން ޢަރަބިން ކުރި މަސައްކަތާ ޚިލާފަށް ބައިނަލްއަޤްވާމީ މައިދާނުގައި ފަލަސްޠީނުގެ އަޑުގަދަވެ، ފަލަސްޠީނު މައްސަލައަށް ދުނިޔޭގެ ސަމާލުކަން ލިބުނު ކަމެވެ.
ހަމާސްގެ ޙަމަލާއަށް އަހަރެއް ފުރެންދާއިރު އަނާޟޯލް ނޫސްއެޖެންސީން ބައިނަލްއަޤްވާމީ ތަޖުރިބާކާރުންނާ ވާހަކަ ދެއްކުމުން އެފަރާތްތަކުން ބުނެފައި ވަނީ ބައިނަލްއަޤްވާމީ ޤާނޫނު ތަންފީޒު ކޮށްފިނަމަ ޒަޔަނިސްޓުންގެ ދައުލަތް ވުޖޫދުން ފޮހެވިގެން ހިނގައިދާނެ ކަމަށެވެ. އެތެރެއާއި ބޭރުން ފިއްތުންތައް ކުރިމަތި ވެފައިވާއިރު ޒަޔަނިސްޓުންނަށް އެމީހުންގެ ދައުލަތުގެ 80 ވަނަ އަހަރީ ދުވަސް ފެނުމަށް ވުރެން ނުފެނުމަކީ ގާތް ކަމެކެވެ.
މިދިޔަ އޮކްޓޯބަރު މަހު ހަމާސް އިން ޒަޔަނިސްޓުންގެ ކަށި ނަރުތައް ފޫއަޅުވާލާފައި، ހިފާފައިވާ ފަލަސްޠީނުގެ ބިންތަކަށް ވަނުމާ ގުޅިގެން ޒަޔަނިސްޓުން ދިން ޓެރަރިސްޓް ޙަމަލާތަކުގައި މިހާތަނަށް ގާތްގަނޑަކަށް 140،000 ފަލަސްތީނު މީހުން ޝަހީދުކޮށް، ޒަކަމް ކޮށްފައި ވެއެވެ.
ފަލަސްޠީނު މީހުން އިޒްރޭލުގެ ކަށިނަރުތައް ފަޅާލާފައި އެމީހުންގެ އަމިއްލަ ބިންތަކަށް ވަދެގަތުމުން އެކަނިވެސް، ޒަޔަނިސްޓުންގެ ސަރުކާރަށް 67 ބިލިއަން ޑޮލަރުގެ ގެއްލުން ވިކަމަށް އިޒްރޭލުގެ ހިސާބުތަކުން ދައްކައެވެ. އޭގެ އިތުރުން ޒަޔަނިސްޓުން ފެށި ހަނގުރާމައިގައި އެމީހުން ދަނީ ބޮޑު އިޤްތިޞާދީ ކާރިސާއަކާ ކުރިމަތި ލަމުންނެވެ.
ބޭންކް އޮފް އިސްރާއީލުން މެއި މަހު ބުނެފައި ވަނީ އަންނަ އަހަރު ނިމޭއިރު ޒަޔަނިސްޓުން ހަނގުރާމައަށް ކުޜާ ސީދާ ހޭދައިގެ ޚަރަދު ގާތްގަނޑަކަށް 250 ބިލިއަން ޝެކެލް (66 ބިލިއަން ޑޮލަރު) އަށް އިތުރުވާނެ ކަމަށެވެ.
ޙަމާސްއިން ދިން ޙަމަލައަށް ފަހު އެންމެ ބޮޑު ގެއްލުމެއް ދެވުނީ އިޒްރޭލުގެ އިޤްތިޞާދަށެވެ. އިޒްރޭލުގެ އިގްތިސާދު 2024 ވަނަ އަހަރުގެ ދެވަނަ ކުއާޓަރުގައި ކުރިއަރާފައިވަނީ އެންމެ %0.7 ގައެވެ. މިއީ ކުރިން ލަފާ ކުރި 3 އިންސައްތައަށް ވުރެން މާބޮޑަށްވެސް ދަށް އަދަދެކެވެ.
ހަނގުރާމައާ ގުޅިގެން އިޤްތިސާދު ފަންފުލުން ގޮސްފައިވާއިރު، ބަޖެޓް ޑެފިސިޓް ވެސް އުޅެނީ އިންތިހާއަށް މަތީގައެވެ. އޮގަސްޓް މަހުގެ ނިޔަލަށް ޒަޔަނިސްޓުންގެ ބަޖެޓް ޑެފިސިޓް، ޖީޑީޕީގެ ނިސްބަތުން އަޅައި ބަލާއިރު އުޅެނީ މައިނަސް 8.3 އިންސައްތައިގައެވެ. ޖޫން މަހު އުޅުނީ މައިނަސް 7.6 އިން ސައްތައިގައެވެ. ފައިސާގެ ނިސްބަތުން ބަލާއިރު ޒަޔަނިސްޓުންގެ ބަޖެޓް ޑެފިސިޓް އުޅެނީ 3.22 ބިލިއަން އެމެރިކާ ޑޮލަރުގައެވެ.
އާންމުން ދަނީ މުދަލާއި ޚިދުމަތުގެ އަގު ބޮޑުކަމުގެ ޝަކުވާތައް ކުރަމުންނެވެ. ފައިސާގެ އަގުވެސް ވަނީ ޑޮލަރުގެ ނިސްބަތުން ދަށަށް ގޮސްފައެވެ.
ބޭރުގެ އިންވެސްޓްމެންޓްތަކަކީ އިޒްރޭލަށް ގެއްލުނު އަނެއް ދާއިރާއެވެ. ޙަމާސްއާއި ޙިޒުބުﷲ އިން ދެމުންދާ ހަމަލާތަކުގެ ސަބަބުން މިލިއަނެއްގެ ހަތަރު ބައިކުޅަ އެއްބައި މީހުންނަށް ވަނީ ގެދޮރު ދޫކޮށްދާން މަޖުބޫރުވެފައެވެ. އަދި ހަލާކުވެފައިވާ ގެތައް މަރާމާތު ކުރެވިފައެއް ނުވެއެވެ. ޒަޔަނިސްޓުންގެ 85 ހާހެއްހައި މީހުންގެ ވަޒީފާ ވަނީ ގެއްލިފައެވެ.
އެތެރޭގެ މާލީ ހާލަތާ ގުޅޭ ގޮތުން އިގްތިސާދީ މާހިރުން ބުނަނީ، 46،000 އަށް ވުރެ ގިނަ ވިޔަފާރި ބަނގުރޫޓުވެފައިވާ ކަމަށެވެ. ބޮޑެތި ކުންފުނިތަކުންވެސް ދަނީ ދެކޮޅު ނުޖެހޭ ކަމަށް ބުނަމުންނެވެ.
އީލާތު ބަނދަރަކީ ޔަމަނުގެ އަންޞާރުﷲއިން ދެމުންދާ ހަމަލާގެ ސަބަބުން ބަނގުރޫޓުވެފައިވާ ބަނދަރެކެވެ. މިއީ ރެޑްސީގައި ޒަޔަނިސްޓުންގެ މުދަލަށް އޮންނަ ހަމައެކަނި ބަނދަރެވެ.
ޒަޔަނިސްޓުންނަށް ޓޫރިޒަމުން އާމްދަނީއެއް ނުލިބެއެވެ. ޓޫރިޒަމް އޮތީ އެއްކޮށް ހުއްޓި ސުމެއްގައެވެ.
އިޒްރޭލަކީ ހައިޓެކް ކުންފުނިތަކުން ވިޔަފާރި ލިބޭ ޤައުމެކެވެ. ނަމަވެސް ހައިޓެކް ކުންފުނިތައްވެސް ވަޒީފާ އަދާކުރާނެ ހަމަޖެހޭ މާހައުލެއް ނެތުމުން ދަނީ ބޭރުވަމުންނެވެ. ސައިރެން އަޅާ ސިޓީތަކުގައި ބައިގަޑިއެއްހައި އިރު ވަންދެން މަސައްކަތް ހުއްޓާލަން ޖެހެއެވެ. ސަރުކާރުން މުވައްޒަފުން ހަނގުރާމައަށް ދާން އަންގަފާނެ ކަމުގެ ބިރާހެދި އުޅެން ޖެހެއެވެ.
އިޒްރޭލުގެ ކުންފުނިތަކުން ދަނީ އެމީހުންގެ ވިޔަފާރި ބޭރަށް ވިއްކޭތޯ މަސައްކަތް ކުރަމުންނެވެ. އިޒްރޭލުގެ ސައިބާ ސެކިއުރިޓީ ކުންފުނި ވިޒް، 23 ބިލިއަން ޑޮލަރަށް ގަތުމަށް ގޫގްލްއިން ނިންމުމަށްފަހު އެކުންފުނިން ވަނީ އެ ޑީލް ނިންމެން ނެތް ކަމަށް ބުނެފައެވެ.
މި ހުރިހައި ކަމަކާއެކު ޒަޔަނިސްޓް އިޒްރޭލަށް އެންމެ ހިތްދަތިވާ ކަމަކީ، ދުނިޔޭގެ އާންމު ރައްޔިތުން އިޒްރޭލާ ގުޅުން ހުރި މުދާތައް ބޮއިކޮޓް ކުރުމަށް ހިންގާ ހަރަކާތެވެ. ޑައިވެސްޓްމަންޓް އެންޑް ސަންކްޝަންސް (ބީޑީއެސް) ހަރަކާތުން އިޒްރޭލަށް މިލިއަނުން ގެއްލުން ވެއެވެ. އަދި މިހާރު އާންމުންގެ ދަތިކުރުމުގެ ފިޔަވަޅުތައް ވަޒަން ކޮށްލާއިރު އިޒްރޭލު އުޅެނީ އެންމެ ފަހު މަރުޙަލާގައެވެ.
އޭގެ އިތުރުން އިޒްރޭލަށް ވާގި ވެރިވުމަކީ ބައިނަލްއަޤްވާމީ ޖިނާއީ ކުށެއް ކަމަށްވެސް ބައިނަލްއަގްވާމީ ކޯޓުން ޖުލައި 19 ވަނަ ދުވަހު ނެރުނު ހުކުމުން އެނގެއެވެ. އެ ޙުކުމުގައި ބުނަނީ، އިޒްރޭލުން ފަލަސްތީނުގެ ބިންތައް ހިފައިގެން އޮތުމަކީ، ގާނޫނާ ޚިލާފު ކަމެއް ކަމަށެވެ. އެހެން ކަނޑައަޅާފައިވާއިރު ތަޖުރިބާކާރުން ބުނަނީ، "ޒަޔަނިސްޓުންގެ ހިސޯރުކުރުމަށް އެހީތެރިވުމަކީ ހަނގުރާމައިގެ ޖަރީމާއެއް" ކަމަށް މާނަ ކުރެވިދާނެ ކަމަށެވެ. އެހެންވެ އިންވެސްޓަރުން އިޒްރޭލަށް ފައިސާ އަޅަން ޖެހިލުންވެއެވެ.
