އޮކްޓޫބަރު މަހަކީ ޔަހޫދީންނަށާއި ސޮލީބީންނަށް ބަދު ނަސީބު މަހެކެވެ. މިމަހަކީ މީގެ 51 އަހަރު ކުރިން މިސްރުން ސީނާގެ ބިންތައް ޔަހޫދީންގެ ވަކިތަކުން މިނިވަން ކުރުމަށް މިސްރު ސިފައިން ހަނގުރާމަކޮށް ކާމިޔާބު ކުރި މައްސަރެވެ. އަދި އޮކްޓޫބަރު މަހަކީ، މީގެ އެއް އަހަރު ކުރިން އެމަހުގެ 7 ވަނަ ދުވަހު، ޔަޙުޔާ ސިންވާރުގެ ޒަޢާމަތުގައި ފަލަސްޠީނު މީހުން ޒަޔަނިސްޓުންގެ ކަށިނަރުތައް ފޫއަޅުވާލާފައި ފަލަސްޠީނުގެ ހިފާފައިވާ ބިންތަކުގައި އިންދާފައިވާ ހަނގުރާމަވެރިން އަސީރުކޮށް ފަލަސްޠީނު މިނިވަންކަމަށް ހަނގުރާމަ ފެށި މަހެވެ.
ހުޅަނގުގެ ސޮލީބީން ފަލަސްޠީނުގައި އިންދާފައިވާ ޒަޔަނިސްޓުން މެދުވެރިކޮށް ޕްރޮކްސީ ހަނގުރާމައެއް ފަށާފައި ވަނީވެސް އޮކްޓޫބަރު މަހެއްގައި އެމީހުންނަށް ލިބުނު ނާކާމިޔާބީއަށް ބަދަލު ހިފުމުގެ ގޮތުންނެވެ.
މީގެ 837 އަހަރު ކުރީގެ ވާހަކައެވެ. ޙިއްޠީން ހަނގުރާމައަށްފަހު ޞަލާޙުއްދީނުލްއައްޔޫބީ ޞަލީބީން ބަލި ކުރީ އޮކްޓޫބަރު މަހެއްގެ 2 ވަނަ ދުވަހުއެވެ.
ޞަލާޙުއްދީނުލް އައްޔޫބީ ޤުދުސްއާއި މަސްޖިދުލްއަޤްޞާ މުސްލިމުންގެ ބާރުގެ ދަށަށް ގެންނެވީ އިސްލާމީ އުންމަތް އެއްބައިވަންތަ ކުރެއްވުމަށް 20 އަހަރު ދުވަސް ވަންދެން މަސައްކަތް ކުރެއްވުމަށްފަހުއެވެ.
އިރާޤުގެ ތިކުރީތަށް އުފަން ޞަލާޙުއްދީނަކީ، ޢައްބާސީ ޚިލާފަތުގައި ނޫރުއްދީން ޒިންކީއާއި ޢިމާދުއްދީން ޒިންކީގެ ދަށުން އަސްކަރީ ކޮމާންޑަރެއްގެ ގޮތުގައި މަސައްކަތް ކުރެއްވި ބޭފުޅެކެވެ. މިސްރުގެ ގަވަރުނަރަކަށް ހުންނެވުމަށްފަހު، މިސްރުން ފާޠިމީ ދައުލަތުގެ ބާރު ކަނޑުއްވައި ލައްވައި މިސްރު ޢައްބާސީ ޚިލާފަތަށް އަނބުރައި ގެންނެވުމަށް ޞަލާޙުއްދީން ކުރެއްވި މަސައްކަތަކީ، އިސްލާމީ އުންމަތުގައި އޭނާގެ ތަރި ވިދައިގެން ދިޔަ މަސައްކަތެކެވެ.
ސޮލީބީން އިސްލާމީ ޚިލާފަތުގެ އެކި ސަރަހައްދުތަކަށް ޙަމަލަތައް ދެމުން ދިޔައެވެ. ޝާމްކަރައާއި ފަލަސްޠީނާއި ޤުދުސް އެމީހުންގެ ބާރުގެދަށަށް ގެނައުމަށް ކުރި މަސައްކަތުން ފުރަތަމަ ޞޮލީބީ ހަމަލަތައް އޮތީ ކާމިޔާބު ވެފައެވެ.
ޢިމާދުއްދީން ޒިންކީއާއި ނޫރުއްދީން ޒިންކީ ގެންދެވީ، ސޮލީބީންގެ ކިބައިން އިސްލާމީ ބިންތައް މިނިވަން ކުރެއްވުމަށް މަސައްކަތް ކުރައްވަމުންނެވެ. ނަމަވެސް ނޫރުއްދީން ޒިންކީ އަވަހާރަވުމަށްފަހު އޭނާގެ ދަރިފުޅު މަލިކުއްޞާލިޙު ވެރިކަމަށް އިސްވެ ވަޑައިގަތުމުން، އިސްލާމީ ޚިލާފަތުގެ މުހިންމު ސިޓީތަކުގައި ފިތުނަ އާންމުވެ، އެކިއެކި ސަރަހައްދުތަކުގައި އަމީރުން އަމިއްލަ ވެރިކަން ޤާއިމް ކުރެއްވުމަށް މަސައްކަތް ކުރެއްވިއެވެ. އެކަމާ ދެކޮޅަށް ނިކުންނަވައި އިސްލާމީ ޚިލާފަތުގެ ބިންތައް އިއްތިޙާދު ކޮށްދެއްވީ ޞަލާޙުއްދީނެވެ.
އިސްލާމީ ޚިލާފަތު އެކަތިގަނޑަކަށް ބޭއްވެވުމަށް 20 އަހަރު ވަންދެން މަސައްކަތް ކުރެއްވުމަށްފަހު ޙިއްޠީން ހަނގުރާމައިގައި ލިބުނު ނަޞްރާއެކު ޞަލާހުއްދީން ޤުދުސް ފަތަޙަ ކުރެއްވީ 2 އޮކްޓޫބަރު 1187 ގައެވެ.
ޞަލާޙުއްދީނަކީ މުސްލިމު ލީޑަރުންގެ ތެރޭން އެންމެ ފުރިހަމައަށް އެބޭފުޅެއްގެ ހަޔާތުގެ ކަންކަން އެންމެ ރަނގަޅަށް ޑޮކިއުމެންޓު ކުރެވުނު ލީޑަރެވެ.
ތާރީޚު ޢިލްމުވެރިޔާ، ޢިމާދުއްދީން އަސްފަހާނީއަކީ ޞަލާޙުއްދީންގެ ޕާސަނަލް ސެކްރެޓެރީ ގެ ގޮތުގައި، އޭނާގެ ހުރިހައި ލިޔެކިޔުންތައް ޑޮކިއުމެންޓު ކުރެއްވި މުއައްރިޚެވެ.
ޢަލީ އިބްނުލް އަސީރަކީ ޞަލާޙުއްދީނުގެ ޒަމާނުގެ ތާރީޚު ޢިލްމެރިއެކެވެ. ނަމަވެސް އިބްނުލް އަސީރަކީ ޞަލާޙުއްދީނަށް ވުރެން ބޮޑަށް އޭނާގެ ލިޔުއްވުންތަކުގައި ނޫރައްދީންއާއި ޢިމާދުއްދީން ޒިންކިއަށް ބުރަނެ ވަޑައިގަންނަވާ ބޭފުޅެކެވެ. އޭނާގެ ތާރީޚު ފޮތް އަލްކާމިލުގައި ޞަލާޙުއްދީނުގެ އަސްކަރީ ސްޓްރެޓެޖީތަކަށް ފާޑު ވިދާޅުވިއަސް އޭނާ ޞަލާޙުއްދީނަށް ބަދުބަހެއް ވިދާޅެއް ނުވެއެވެ.
އިބްނުލް އަސީރުގެ ފާޑުވިދާޅުވުން ޞަލާޙުއްދީނަށް އަމާޒު ވަނީ ދެވަނަ ޞޮލީބީ ހަނގުރާމައިގައި ޤުދުސް ފަތަހަ ކުރެއްވުމަށްފަހު ސޮލީބީންނަށް އަމާންކަން ދެއްވައި އެމީހުންގެ ރަނާއި ޖާނާއި މާލާއިގެން (މިހާރުގެ ލުބުނާންގެ) ސޫރު ސިޓީއަށް އަމާން ކަމާއެކު ބޭރުވެގެން ދިއުމަށް ހުއްދަ ދެއްވުމުންނެވެ. އިބުނުލް އަސީރު ދެކެވަޑައިގަނަންނަވަނީ ނަޞާރާއިންގެ އަތުން ފިދުޔަ ހޯއްދެވުމަކާ ނުލައި، ޢަފޫއާންމެއް ދެއްވައި މިއެންމެނަށް އެމީހުންގެ މުދަލާއެކު ސޫރު ސިޓީގައި އޮތް ސޮލީބީންގެ ވެރިކަމަށް ހިޖުރަ ކުރުމަށް ދެވުނު ހުއްދައަކީ ޞަލާޙުއްދީން އެޅުއްވި ގެއްލުން ދެނިވި ފިޔަވަޅެއް ކަމަށެވެ.
ޞަލާޙުއްދީން ޤުދުސް ފަތަޙަ ކުރެއްވިތާ ދެ އަހަރު ފަހުން ސޮލީބީން 3ވަނަ ޞޮލީބީ ހަނގުރާމައަށް ތައްޔާރު ވެގެން އައީ ސޫރު ސިޓީއަށް ހިޖުރަ ކުރި މީހުންނާއެކު ލަޝްކަރުގައި ހިމަނައިގެންނެވެ.
ފަލަސްޠީނުން އެމީހުން ގެންދިޔަ ރަނާއި މުދަލަކީ އަލުން ޤުދުސްއަށް ހަމަލާ ދިނުމަށް އެމީހުން ތައްޔާރުވާން ލިބުނު އެއްޗެކެވެ. އަދި ޤުދުސްއިން އަމާން ކަމާއެކު ފޮނުވާލެވުނު ސޮލީބީންގެ އިސްފާދިރީ ޔޫރަޕަށް ދަތުރުކޮށް ވެރިރަށްތަކުގައި ކުރި ޕްރޮޕެގެންޑާގައި އޭނާ ބުނަމުން ދިޔައީ، މުސްލިމުން ޤުދުސްއަށް ވަނުމަށްފަހު ފައްޅިތަކަށް ވަދެ، ސޮލީބުތަކާއި އީސާގެފާނުގެ ތަސްވީރުތަކަށް ފަހަރުވަލައި ހެދިކަމަށެވެ. 3 ވަނަ ސޮލީބީ ހަނގުރާމައަށް ޔޫރަޕްގެ ރަސްކަލުން ތައްޔާރުވީ ފާދިރީގެ މިވާހަކަތަކުން އަސަރުކޮށްގެންނެވެ.
3 ވަނަ ސޮލީބީ ހަނގުރާމައިގައި އިސްވެ ހުރި ކޮމާންޑަރަކީ، ރަހުމު ކުޑަކަމަށް މަޝްހޫރު، އިނގިރޭސި ރިޗަރޑް ދަ ލަޔަންހަރޓް ރަސްގެފާނެވެ. އޭނާއާއެކު ފްރާންސާއި ޖަރުމަންވިލާތުގެ ރަސްކަލުންވެސް ބައިވެރިވިއެވެ.
ޞޮލީބީން ފަލަސްޠީނުގެ ޢައްކާ ޙިސާރަކޮށްގެން ކަނޑުމަގުން ދެމުން ދިޔަ ޙަމަލަތަކާއެކު ޢައްކާގައި ތިބި 2 ހާސް މީހުންގެ މުސްލިމު ލަޝްކަރު އަމާންކަން ދިނީ އެމީހުންނާއި މުސްލިމުންގެ ފުރާނަ ސަލާމަތް ކޮށްދިނުމަށް ސޮލީބީން އެއްބަސްވެގެންނެވެ. ނަމަވެސް ރިޗާޑް ރަސްގެފާނު އެމީހުންނަށް ކެހިދީ، ދެ ހާސް މުސްލިމު ލަޝްކަރުގެ އެންމެންނާއި އެމީހުންގެ އަނބިދަރިންގެ ގަތުލުއާންމެއްގައި މަރާލައި ޢައްކާ އެމީހުންގެ ބާރުގެ ދަށަށް ގެންދިޔައެވެ.
އެއަށްފަހު ޞޮލީބީންނަށް ޤުދުސްއަށް އެމީހުންގެ ފައްޅިތަކަށް އާދެވޭ ގޮތަށް ހުއްދަ ދިނުމަށް މުސްލިމުންނަށް މަޖުބޫރުވިއެވެ.
