ލިޔުއްވީ: ޑރ. މޫސާ މުރާދު
މިއަހަރުގެ ރަމަޟާން މަސް އަޅުގަނޑުމެންނާ މިއޮތީ ކުރިމަތިވެފައެވެ. ދުނިޔޭގެ އެކިއެކި ކަންކޮޅުތަކުގައިވެސް މުސްލިމުން މިމަހުގައި ރޯދަ ހިފާނެއެވެ. ފަޖުރުގެ އަލިކަން ފައުޅުވީއްސުރެ އިރު އޮއްސެންދެން އެއްޗެއް ނުކައި ނުބޮއި ހޭދަކުރާނެއެވެ. މިގޮތުގައި 29 ނުވަތަ 30 ދުވަސް ފުރިހަމަ ކުރާނެއެވެ.
ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި އަންގަވާފައިވާ ފަދައިންނެވެ.يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ (١٨٣)އޭ އީމާންވި މީސްތަކުންނޭވެ! ތިޔަބައިމީހުންގެ ކުރީގެ އުއްމަތްތަކަށް ރޯދަ ފަރުޟު ކުރެވުނު ފަދައިން ތިޔަބައިމީހުންނަށްވެސް ރޯދަ ފަރުޟު ކުރެވިއްޖެއެވެ. އެއީ ތިޔަބައިމީހުން، ތިޔަބައިމީހުންގެ ވެރި ރަސްކަލާނގެއަށް ބިރުވެތިވެ ފާފަތަކުން ދުރުހެލިވެ ރައްކާތެރިވެ ތިބުމަށްޓަކައެވެ. ( ސޫރަތުލް ބަޤަރާ 183)
ޢަރަބި ބަހުގައި ތަޤުވާ މިލަފްޡު ތަފާތު ގޮތް ގޮތަށް ބޭނުންކުރެވެއެވެ. އޭގެތެރޭގައި ކަލާނގެ ވާކަން ދެނެގަތުން، މާތް ﷲ ދެކެ ބިރުވެތިވުން، ދީންވެރިވުން، އަދި އަމިއްލަ ނަފްސުގެ މައްޗަށް ބާރު ހިންގުންފަދަ މާނަތައް ހިމެނެއެވެ. އެގޮތުގެ މަތިން އަހަރެމެންނަށް އެއްމަސްދުވަސް ވަންދެން ރޯދަހިފުމަށް އަންގަވާފައިވަނީ ފަތިސްވީއްސުރެ އިރު އޮއްސިއްޖައުމަށް ދާނދެނެވެ. އަދި އެދެމެދުގައި ކެއުމާއި ބުއިމުން މަޙްރޫމްވެ، ޖިންސީ އެދުންތަކުންނާއި ހަޑިހުތުރު ބަސްތައް ބުނެއުޅުމުން އެއްކިބާވުމަށް އަންގަވާފައިވެއެވެ.
އަހަރެމެން ރޯދަ ހިފަންޖެހެނީ ކީއްވެބާއެވެ؟ އަހަރެމެން އެންމެންނަށްވެސް ތަޖުރިބާ ކުރެވިފައިވާ ގޮތުގައި، ދުނިޔޭގެ އެދުންތަކަކީ އަހަރެމެންގެ އީމާންކަން ކިލަނބުކުރާ ކަންތައްތަކެކެވެ. އަހަރެމެން ހުރިހާ ވަޤުތެއް ކެއުމުގައި ހޭދަކުރަމުއެވެ. އޭގެ ސަބަބުން އާދަޔާ ޚިލާފަށް ފަލަވުމާ ކުރިމަތިލަމެވެ. އަހަރެމެން ވަރަށް ގިނައި ކޮފީ، ސައި ނުވަތަ ފިނި ބުއިންތައް ބޮމެވެ. ޖިންސީ އެދުންވެރިކަން ބޮޑުވެފައިތިބޭ ބައެއް މީހުން ދުވާލަކު އެއްފަހަރު ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ގިނަފަހަރު އެމީހުންގެ ޖިންސީއެދުން ފުރިހަމަ ނުކުރެވޭ ނަމަ ހިތްހަމައެއް ނުޖެހެއެވެ. ދެމީހުން ދޭތެރޭގައި މައްސަލައެއް އުފެދިއްޖެނަމަ، އަހަރެމެންގެ އަޚްލާޤު އެންމެ ދަށު ދަރަޖައަށް ވެއްޓި، ހަޑިހުތުރު ބަހުން ޒުވާބުކޮށް، ގަޔަށް އަތްލާ ހިސާބަށް ކަންތައް ދުއްވާލަމުއެވެ.އެކަމަކު ރޯދައަށް ހުންނަ މީހަކަށް މިހުރިހާ ކަމެއް މަނާވެވިގެންވެއެވެ. މީރު ކާނާތައް ކެއުމާއި ދުންފަތުގެ އިސްތިޢުމާލު ކުރުންފަދަ ކަންތަކުން ދުރުހެލިވާން ޖެހެއެވެ. އޭނާއަށް ކޮފީއާއި ސަޔާއި ކޮކާކޯލާއެއް ނުބޮވެއެވެ. ޖިންސީ އެދުންތައް އެއްކިބާކުރަން ޖެހެއެވެ. އަދި މައްސަލައެއް ޖެހި ތަޅާފޮޅުމަކާ ހަމައަކަށް ހިނގައްޖެނަމަ އޭނާ ބުނާނެއެވެ. "އަހަރެން މިހުރީ ރޯދައަށެވެ. އެހެންކަމުން ކަލޭ އަހަރެން ލައްވާ ކުރަންތިޔަ އުޅޭ ކަމަކަށް އަހަންނަކަށް އެއްބަހެއް ނުވެވޭނެއެވެ." އެމަހުގައި ތަޤްވާވެރިކަން އިތުރުކުރުމަށް، ގިނަގިނައިން ނަމާދުކޮށް، ޤުރުއާން ކިޔަވައި ހެދުމަށް އަހަރެމެންނަށް ނަޞީޙަތްތެރިވެފައިވެއެވެ.
ރަމަޟާންމަހު، މުސްލިމުން ރޯދަހިފަނީ އެކަމުގައި ހިމެނޭ ޞިއްޙީ ފައިދާތައް ހޯދައިގަތުމަކަށް އެކަންޏެއް ނޫނެވެ. އެކަންތައްތަކަކީ ދެވަނަ ފައިދާއެކެވެ. ބަރުދަން ލުއިކުރުމަށް، ހަޖަމުކުރާ ނިޒާމަށް އަރާމެއް ދިނުމަށް އަދި ސަރުބީ ދަށްކުރުމަށް ރޯދަހިފުމުން އެހީވެދެއެވެ. އެއްގޮތަކަށްވެސް ނުކައި ހުރުމާއި، ތަފާތުވައްތަރުގެ އެހެނިގެން "ޑައެޓްކުރުން" ތަކާއި ރޯދަމަހު ހިފާ ރޯދައާ ވަރަށް ބޮޑު ތަފާތުތަކެއް ހުރެއެވެ. ކުރިން މި ދެންނެވި ގޮތަށް ކަންތައް ކުރުމުގައި ފައިދާއަށްވުރެ ގިނަފަހަރަށް ގެއްލުން ބޮޑުވެއެވެ. މުސްލިމުން ހިފާ ރޯދަ މިފަދަ "ޑައެޓް" ކުރުންތަކާ ތަފާތެވެ. ސަބަބަކީ ރަމަޟާންމަހު ހިފާ ރޯދާފައި ހަށިގަނޑަށް ބޭނުންވާ ހަކަތައިން ހަށިގަނޑު މަޙްރޫމެއް ނުކުރެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް ޢާއްމުކޮށް ބޭނުންވާ ވަރަށް ވުރެ ތަންކޮޅެއް މަދުކޮށްލެވެއެވެ. އަނެއްކޮޅުން ބަލާއިރު ރަމަޟާންމަހުގެ ރޯދައަކީ އެމީހަކު އަމިއްލައަށް ހިފާ އެއްޗެކެވެ. އެއީ ޑޮކްޓަރަކު ކަނޑައަޅާފައިވާ ވަކިގޮތަކަށް ކަންތައް ކުރުމަށް ލިޔެފައިވާ ބޭސްސިޓީއެއްވެސް ނުމެނޫންމެއެވެ.
ރަމަޟާން މަހަކީ ނަފްސު ބައްޓަންކޮށް، ނަފްސު ތަމްރީނުކުރާ މައްސަރެވެ. މިތަމްރީނުގެ ފައިދާ ބޮޑުވަނީ އެމަސް ނިމުމުންވެސް އެމަހުގައި ކަންތައްކުރި ފަދައިން ކަންތައް ކުރެވިގެންނެވެ. ރަމަޟާންމަހު ޙާޞިލުކުރި ފިލާވަޅުތައް، އެއީ ހެޔޮ ޢަމަލު ކުރުމުގައި ވިޔަސް ނުވަތަ ކެއިން ބުއިމުގެ އާދަތައް ގެންގުޅުމުގެ ތެރެއިން ކަމުގައި ވިޔަސް، ދާއިމީ ފިލާވަޅުތަކަކަށް ވެއްޖެނަމަ، އޭގެ ފައިދާ ބޮޑުވާނެއެވެ. މީގެ އިތުރުން، ރަމަޟާންމަހު ކާކެއުންތަކަކީ ޑައެޓްކުރާއިރު ކާކެއުންތައް ފަދައިން، ވަކި އެއްޗެއް ނުހިމެނި ނުވަތަ، ހަމައެކަނި ވަކި ބާވަތަކުން (މިސާލަކަށް ހުސް ޕްރޮޓީން ނުވަތަ ހަމައެކަނި މޭވާ) ހިމެނިފައި ހުންނަ ކެއުންތަކެއްނޫނެވެ. ރަމަޟާންމަހުގައިވެސް، އެހެން މަސްތަކެކޭ އެއްފަދައިން، ހުއްދަކުރައްވާފައިވާ ހުރިހާ އެއްޗެއް ބޭނުންކުރެވެއެވެ. ނަމަވެސް ދުވާލަކު ބޭނުމެއް ނުކުރެވެއެވެ.
މި ޒަމާނުގައި، ރޯދަހިފުމުގެ ފައިދާ ބޮޑުކަން އެތައް ޑޮކްޓަރުންނެއް ފާހަގަ ކުރައްވާފައިވެއެވެ. ރޯދަހިފުމަކީ މީހާގެ ހަށިގަނޑުގެ ދުޅަހެޔޮކަމާއި، ސިކުނޑީގެ ދުޅަހެޔޮކަން ދަމަހައްޓައިދޭ ކަމެކެވެ. މީގެ ތެރެއިން ބައެއް ކަންތައްތަކަކީ އެމީހާގެ ހަށިގަނޑަށް ސީދާ އަސަރުކުރާ ކަންތައްތަކެކެވެ. އަނެއްބައި ކަންތައްތަކަކީ ދިރިއުޅުމުގެ އެކި ދާއިރާތަކަށް ތަފާތު ގޮތްގޮތަށް އަސަރުކުރާ ކަންތައްތަކެކެވެ. ރޯދައިގެ ސަބަބުން ލުއިލިބޭ ތަފާތު ބަލިތަކުގެ ތެރޭގައި، ހަޖަމުކުރާ ނިޒާމުގެ ތަފާތު ބަލިތައް، (މިސާލަކަށް، ދާއިމީގޮތެއްގައި ބަނޑުގައި ރިއްސުން، ބޮޑުގޮހޮރު ދުޅަވުން، ޗިސްމޭގެ ބަލިތައް، ހަޖަމުކުރުން އުނދަގޫވުން) ހިމެނެއެވެ. މީގެ އިތުރުން، އާދަޔާޚިލާފަށް ފަލަވުމާއި، ލޭހޮޅިތަކުގައި ސަރުބީޖެހުމާއި، ލޭމައްޗަށް ދިއުމާއި، ނޭވާއަށް އުނދަގޫކުރުން އަދި ޑިޕްތީރިއާ ފަދަ އެތައް ބަލިތަކަކަށް ފަރުވާކުރުމުގައި ރޯދަ އެހީވެދެއެވެ.
ސްވިޒަލޭންޑްގެ ޑޮކްޓަރެއްކަމަށްވާ ޑރ.ބާރސިލަސް ހާމަކުރާ ގޮތުގައި، ފަރުވާއެއްގެ ގޮތުގައި ރޯދަހިފުމުގެ ފައިދާ، ބައިވަރު ބޭސްތަކެއް ކެއުމަށްވުރެ އެތައް ގުނައެއް ބޮޑެވެ.
މައިގަނޑުގޮތެއްގައި، ރޯދައަށް ހުރުމުން، ހަށިގަނޑުގައި މުސްކުޅިވެފައިވާ ޓިޝޫތައް ހަލާކުވާ މިންވަރު އަވަސްވެއެވެ. އަދި މީގެ ބަދަލުގައި އައު ޓިޝޫ އުފެދެއެވެ. ޒުވާންކަމާއި ޢުމުރު ދަމަހައްޓަން ބޭނުންވާ މީހުން ރޯދަހިފުމަށް ބައެއް ޑޮކްޓަރުން ލަފާދޭ ސަބަބަކީ މިއީއެވެ.
އިސްލާމްދީނުގައި ރޯދަހިފަން އަންގަވާފައިވަނީ ވަކި ހަމަތަކެއްގެ މަތީންނެވެ. އެއްވެސް ހަމައެއް ނެތި ކެއުމުން މަޙްރޫމްވެގެން ތިބުން އެދީން އަންގަވާފައިނުވެއެވެ. ސަބަބަކީ އޭގެ ސަބަބުން އިންސާނާގެ ޞިއްޙަތަށާއި ހަށިގަނޑަށް ނޭދެވޭ އަސަރުތަކެއް ކުރާނެތީއެވެ. އެގޮތުން، ރޯދަހިފުމުގެ ކުރިން ފަތިސްވުމުގެ ކުރިން "ހާރު" ކެއުމަށް ބާރުއަޅުއްވާފައިވެއެވެ. އަދި ވަޤުތުޖެހުމުން ލަސްނުކޮށް ރޯދަ ވީއްލަންވެސް ބާރުއަޅުއްވާފައިވެއެވެ.
ރޯދަމަހުގެ ރޯދައަކީ ހަށިގަނޑުގައި ހުންނަ ހަކުރުގެ މިންވަރު ދަށްކުރުމުގައި ވަރަށްބޮޑަށް އެހީވެދޭ ކަމެކެވެ. މިގޮތުން އިންސިއުލިން ބޭނުންނުވާ ހަކުރުބަލީގެ މީހުންނަށް، ރޯދަހިފުމަކީ ވަރަށް ފައިދާހުރި ކަމެކެވެ. 1994 ވަނަ އަހަރު ފުރަތަމަ ފަހަރަށް "އިންޓަރނޭޝަނަލް ކޮންގްރެސް އޮން ހެލްތު އެންޑް ރަމަޟާން" ކަސަބްލަންކާގައި ބޭއްވުމެވެ. މި ކޮންގްރެސްއަށް، ރޯދަ ހިފުމުގެ ފައިދާއާ ބެހޭ ތަފާތު 50 ކަރުދާހެއް ހުށަހެޅުނެވެ. ތަފާތު އެތައް ޞިއްޙީ މައްސަލަތަކަކަށް، ރޯދަހިފުމުގެ ފައިދާކުރާކަން މިއެއްޗެހީގެ އަލީގައި ހާމަވެގެން ދިޔައެވެ. އަދި އެއްވެސް ޙާލެއްގައި ރޯދަހިފުމުގެ ސަބަބުން މީހާގެ ޞިއްޙަތަށް ނޭދެވޭ އަސަރެއްކޮށް ނުވަތަ އޭނާގެ ހުރި ބައްޔެއް ގޯސްވެގެން ދިޔަކަމަށް ހޯދިފައެއް ނުވެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް ބައެއް ކަހަލަ ބޮޑެތި ބަލިތަކުގައި (މިސާލަކަށް އިންސިއުލިން ބޭނުންވާ ވައްތަރުގެ ހަކުރުބަލި) އުޅެން ޖެހިފައިވާ މީހުން ރޯދަހިފުމަށް އަންގަވާފައެއް ނުވެއެވެ. އަދި އެއީ ޞިއްޙީގޮތުން އެހާ ރަނގަޅު ކަމަކަށްވެސް ނުވެ ހިނގައިދާނެއެވެ.
ރޯދަ ހިފުމުން ނަފްސާނީ ފައިދާތަކެއްވެސް އިންސާނާއަށް ކުރެއެވެ. ރަމަޟާންމަހު ރޯދަހިފާ މީހުން ހާސްކަން ކުޑަވެ، ހަމަޖެހުން ލިބެއެވެ. މި ނަފްސާނީ ހަމަޖެހުން ބިނާވެފައި އޮންނާނީ، ރޯދައަށް ހުންނައިރު ހަށިގަނޑުގެ ގުލްކޯސްގެ މިންވަރު ހިފެހެއްޓިފައި ހުންނަ ކަމުގެ މައްޗަށެވެ. ރޭގަނޑުގެ ނަމާދުކުރުމުގައިވެސް އިތުރު ފައިދާތަކެއް އެކުލެވިފައި ވެއެވެ. މީގެ ސަބަބުން ރޭގަނޑު ކޭ ކެއުން ހަޖަމުކުރުމަށް އެހީވެ، ކެއުމުން ލިބޭ ފައިދާ ބޮޑުވެއެވެ. އަދި ހަކަތަ އުފެއްދުން އިތުރުވެއެވެ. އަހަރެމެން ނަމާދުކުރަނީ ކަސްރަތެއް ކުރުމުގެ ބޭނުމެއްގައެއް ނޫނެވެ. އެހެންނަމަވެސް ހަށިގަނޑުގެ ހުޅުތައް ލެނބި، ހަށިގަނޑުން ކެލޮރީ އެނދުމަކީ ހަމަ ހަށިގަނޑަށް ވަރަށް ފައިދާހުރި ކަސްރަތެކެވެ. ހަމަ އެފަދައިން، ކީރިތި ޤުރުއާން ކިޔެވުމުން، ހިތާއި ސިކުނޑިއަށް ހަމަޖެހުން ލިބުމުގެ އިތުރުން، ހިތުދަސްކުރުމުގެ ބާރުވެސް އޭގެ ސަބަބުން ގަދަވެއެވެ.
ރޯދަހިފުމަކީ، އިންސާނާއާއި އޭނާ ހެއްދެވި ފަރާތާއި ދެމެދު ކުރެވޭ ޚާއްޞަ އަޅުކަމެކެވެ. އެހެނީ އަޞްލުގައިވެސް އޭނާ ހުރީ ރޯދައަށްކަން އެނގޭނެ، އެކަލާނގެ ފިޔަވައި ދެވަނަ ފަރާތެއް ނުވެއެވެ. ޤުދުސީ ޙަދީޘެއްގައި އެކަލާނގެ ވަޙީކުރައްވައެވެ. "ރޯދަހިފުންވަނީ ތިމަންކަލާނގެ ޙަޟްރަތަށެވެ. އަދި އެކަމަށް ދަރުމަ ދެއްވާނީވެސް ތިމަންކަލާނގެއެވެ." އެހެން ޙަދީޘެއްގައި ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރައްވާފައި ވެއެވެ. ހަޑި ހުތުރު ބަސްބުނުމާ ނުބައި ޢަމަލުތައް ކުރާމީހާ އޭނާ ކެއުން ބުއިމުން މަނާވެގެން ހުރިނަމަވެސް އޭނާއަކަށް އޭނާގެ ރޯދައަކުން ކުރާނެ ފައިދާއެއް ނެތެވެ. މާތްﷲ އޭނާގެ ރޯދައަކަށް ޘަވާބެއް ނުދެއްވާނެއެވެ.
ނޯޓް : މިއީ ދަރުމަ- އޮކްޓޯބަރ 2005 މަޖައްލާ އިން ނަގާފައިވާ ލިޔުމެކެވެ.