ޕެސިފިކް ސަރަހައްދުގައި އެމެރިކާއާއި ޗައިނާގެ ވާދަވެރިކަން ހޫނުވަމުން ދަނީ ކީއްވެގެން ހެއްޔެވެ؟
ޕެސިފިކް ސަރަހައްދުގައި އެމެރިކާ އާއި ޗައިނާއާ ދެމެދު ވާދަވެރިކަން އިތުރުވަމުންދާއިރު، ދެ ގައުމުން ވެސް އަވަސްވެގަންނަނީ އެމީހުންގެ ނުފޫޒު ވަރުގަދަ ކުރާށެވެ. ޗައިނާ ވަނީ ޕެސިފިކް ގައުމުތަކާ ގުޅިގެން ލޯނުތަކާއި ސަލާމަތީ އެހީތެރިކަމާއި ތަރައްގީއަށް އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދީފަ އެވެ. އެޕްރީލް މަހު ސޮލޮމަން އައިލެންޑްސް އިން ޗައިނާ ސަރުކާރާއެކު ސޮއިކުރި ސަލާމަތީ އެއްބަސްވުމަކީ، އެ ސަރަހައްދުގައި ބެއިޖިން އިން ކުރި މިފަދަ ފުރަތަމަ އެއްބަސްވުމެވެ. އޭގެ ފަހުން އޮސްޓްރޭލިއާ އާއި ޗައިނާ އިން ވަނީ ޑިޕްލޮމެސީ ގެ ހަރަކާތްތައް އިތުރު ކޮށްފައެވެ. ޗައިނާގެ ޚާރިޖީ ވަޒީރު ވަންގް ޔީ މެއި މަހު ޕެސިފިކް ސަރަހައްދަށް އަށް ދުވަހުގެ ދަތުރެއް ކުރެއްވިއެވެ. އޮސްޓްރޭލިއާގެ ޚާރިޖީ ވަޒީރު ޕެނީ ވޮންގް ވަނީ ދެ މަސް ދުވަހުގެ ތެރޭގައި ހަތަރު ފަހަރަށް ޕެސިފިކް ސަރަހައްދަށް ވަޑައިގެންފަ އެވެ.
1. ޕެސިފިކް ކަނޑު އެކުލެވިގެންވަނީ ކޮން ޤައުމުތަކެއް ހެއްޔެވެ؟
ޕެސިފިކް ކަނޑަކީ ދުނިޔޭގެ އެންމެ ބޮޑު ކަނޑެވެ. އެމެރިކާ، ޖަޕާން، ރަޝިޔާ އަދި ޗިލީއާ ހަމައަށް ގުޅިފައިވާ ކަނޑެކެވެ. އެކަމަކު "ޕެސިފިކް ނޭޝަންސް" މި ލަފުޒު އާންމުކޮށް ގިނައިން އިޝާރާތް ކުރަނީ އީކުއޭޓަރުގެ ސަރަހައްދާ ކައިރިން ވަށައިގެން ނުވަތަ ތިރިން ފެންނަ ޖަޒީރާތަކަށެވެ. ޕެސިފިކްގައި ގާތްގަނޑަކަށް މިނިވަން 14 ގައުމެއްއޮވެއެވެ. އެ ހުރިހާ ގައުމަކީ ވެސް ނިސްބަތުން ކުދި ގައުމުތަކެކެވެ. އެންމެ އެއް ސަރަހައްދެއް ކަމަށްވާ ޕަޕުއާ ނިއު ގިނީގެ އާބާދީ އެއް މިލިއަނަށް ވުރެ އިތުރުވިއަސް އެހެން ގައުމުތައް އެއަށް ވުރެން އާބާދީގެ ގތުން މާކުޑައެވެ. އަދި ގިނަ ގައުމުތަކަކީ 10،000 އަކަމީޓަރު (25،900 އަކަކިލޯމީޓަރު) އަށް ވުރެ ކުޑަ އާބާދީތަކެކެވެ. ސަރަހައްދުގެ ގައުމުގެ ތެރޭގައި ފިޖީ، ސޮލޮމަން އައިލެންޑްސް، ވަނުއާޓޫ، ސަމުއާ އަދި ކިރިބަތީ ހިމެނެ އެވެ. ޕެސިފިކްގެ ހުރިހާ މިނިވަން ގައުމުތަކެއްގެ ޖުމްލަ ޖީޑީޕީއަކީ އާދައިގެ ފަގީރު ގައުމެއްގެ ޖީޑީއާ އެއްވަރުގެ އަދަދެކެވެ.
2. އެމީހުންގެ އެކުވެރިންނަކީ ކޮބައިތޯއެވެ؟
ޕެސިފިކްގެ ބައެއް ގައުމުތަކުން ގެންގުޅޭ ޚާރިޖީ ސިޔާސަތުގެ އުސޫލަކީ "އެންމެންގެ އެކުވެރިޔާ، އެއްވެސް މީހަކާ ހަތުރެއް ނޫން" ކަމަށް ސިފަކުރާ ސިޔާސަތެވެ. ނަމަވެސް، އެމެރިކާއާއި އެ ސަރަހައްދުގައި ތިބި އެގައުމުގެ އެކުވެރިން ކަމަށްވާ އޮސްޓްރޭލިއާ އާއި ނިއުޒީލެންޑާ ވެސް މި ސަރަހައްދުގައި ދިގު މުއްދަތަކަށް ގުޅުންތަކެއް އޮވެއެވެ. ދެ ގައުމުންވެސް ޕެސިފިކްގެ ލީޑަރުންނާއެކު ދިހަވަރަކަށް އަހަރު ވަންދެން މަސައްކަތް ކޮށްފައި ވެއެވެ. އަދި 1971 ވަނަ އަހަރު ޕެސިފިކް އައިލެންޑްސް ފޯރަމް އުފެއްދި ހަތް މެމްބަރުންގެ ތެރޭގައި މި ގައުމުތައް ހިމެނެއެވެ. 2003 ވަނަ އަހަރު ސޮލޮމަން އައިލެންޑްސްގައި ސިޔާސީ ދެކޮޅުވެރިކަމުގެ ސަބަބުން އުފެދުނު ހަމަނުޖެހުންތަކުގައި އޮސްޓްރޭލިއާ އިން ވަނީ ސަރަހައްދީ ފުލުހުންގެ މުއައްސަސާއެއް އެކުލަވާލުމަށް އެހީތެރިވެދީފަ އެވެ.
3. އިޤްތިޞާދީ އެހީތަކާ ބެހޭގޮތުން ކިހިނެއްތޯ؟
ލޯވީ އިންސްޓިޓިއުޓް ތިންކް ޓޭންކުން ޝާއިއުކުރި ޕެސިފިކް އެއިޑް މެޕެއްގައިވާ ގޮތުން އޮސްޓްރޭލިއާ އިން 2009 އާއި 2019 އާ ދެމެދު ޕެސިފިކް ސަރަހައްދުގައި ތަރައްގީގެ ރަސްމީ އެހީތެރިކަމަށް 10 ބިލިއަނަށް ވުރެ ގިނަ ޑޮލަރު ހޭދަކޮށްފައިވެއެވެ. އެއީ އެހެން ގައުމުތަކުގެ ހޭދައަށް ވުރެ ބޮޑު އަދަދެކެވެ. ހަމަ އެ މުއްދަތުގައި ނިއުޒީލެންޑުން ވަނީ ދެ ބިލިއަނަށް ވުރެ ގިނަ ޑޮލަރު ޚަރަދުކޮށްފައެވެ. އެހެންނަމަވެސް ލޯވީ އިންސްޓިޓިއުޓްގެ ހިސާބުތަކުން ދައްކާ ގޮތުގައި ޕެސިފިކް ސަރަހައްދުގައި އާ ކުޅުންތެރިއަކު އުފެދެމުން އަންނަ ކަމަށް ދައްކައެވެ. 2009 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން ޕެސިފިކް ސަރަހައްދުގައި އެންމެ ގިނައިން ލޯނު ދޫކުރާ ގައުމަކަށް ޗައިނާ ވެފައިވާއިރު، ބެއިޖިންގއިން ވަނީ ޖުމްލަ ހަތް ބިލިއަން ޑޮލަރަށް ވުރެ ގިނަ ޑޮލަރުގެ ލޯން ދީފައެވެ.
4. ޗައިނާއިން ޕެސިފިކް ސަރަހައްދަށް އަތް ދިއްކުރަނީ ކީއްވެގެން ހެއްޔެވެ؟
އދ ފަދަ ދުނިޔޭގެ މުއައްސަސާތަކުގައި ޗައިނާގެ ނުފޫޒު ފުޅާކުރުމަށްޓަކައި ޗައިނާއަށް ބޭނުންވަނީ އެގައުމުގެ ސިޔާސަތުތަކަށް ތާއީދުކުރާނެ ގައުމުތަކެކެވެ. އެމެރިކާއަށް ގިނަ ފަހަރަށް ބައިނަލްއަގްވާމީ މައްސަލަތަކުގައި ޔޫރަޕާއި އިރުމަތީ އޭޝިއާ އަދި އުތުރު އެމެރިކާގެ ގައުމުތަކުގެ ތާއީދަށް ގޮވާލާއިރު، އެމެރިކާއާ ހުޅަނގާ ދެކޮޅަށް ނިކުތުމަށް ބެއިޖިން ދަނީ ތަރައްގީވަމުން އަންނަ ގައުމުތަކުގެ ނެޓްވޯކެއް ބިނާކުރަމުންނެވެ. ޕެސިފިކް ސަރަހައްދުގައި ވެސް ކުރިއަރަމުން އަންނަ މެދުފަންތީގެ ގައުމުތަކަށް އަގުހުރި ޗައިނާގެ ގިނަ އެސެޓްތަކެއް އެބަހުއްޓެވެ. ޗައިނާ ސަރުކާރުން ބުނި ގޮތުގައި ޕެސިފިކް ކަނޑުގެ ވިޔަފާރި 2021 ވަނަ އަހަރު 5.3 ބިލިއަން ޑޮލަރަށް އިތުރުވެފައިވާއިރު، އޭގެ ތެރެއިން ގިނައިން ވިޔަފާރި ކޮށްފައިވަނީ ކަނޑުމަހާއި ލަކުޑި އަދި މަޢުދަންތަކުންނެވެ.
5. ޓައިވާން އެންގްލެއް އޮތް ހެއްޔެވެ؟
އާނއެކެވެ! މިއީ ކުރިން ޓައިވާންގެ ރަޙުމަތްތެރިންނެވެ. ޓައިވާނާއެކު އަދިވެސް ރަސްމީ ޑިޕްލޮމެޓިކް ގުޅުން އޮންނަ 14 ގައުމެއްގެ ތެރެއިން ހަތަރު ގައުމަކީ ޕެސިފިކް ސަރަހައްދުގެ ޕަލާއު، ނާއުރޫ، ޓުވާލޫ އަދި މާޝަލް އައިލެންޑްސް އެވެ. ބެއިޖިން އިން ދެކޭ ގޮތުގައި ޓައިވާނަކީ ބާޣީ ސަރަހައްދެކެވެ. 2019 ވަނަ އަހަރު ޕެސިފިކްގެ ދެ ގައުމަކުން ވަނީ ޓައިވާން ދޫކޮށް ޗައިނާއަށް ޑިޕްލޮމެޓިކް ގުޅުން އަނބުރާލާފައެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ސޮލޮމަން އައިލެންޑްސް ވެސް ހިމެނެއެވެ. މިއީ ބެއިޖިންއަށް ލިބުނު ބޮޑު ކާމިޔާބީއެކެވެ.
6. ޕެސިފިކް ކަނޑު އެހާ މުހިންމުވަނީ ކީއްވެގެން ހެއްޔެވެ؟
އޮސްޓްރޭލިއާ އާއި އެމެރިކާއިން ދެކޭ ގޮތުގައި އެއީ އެމީހުންގެ ސަލާމަތަށް ޕެސިފިކްގެ ގައުމުތައް މުހިންމެވެ. އޮސްޓްރޭލިއާ އާއި ނިއުޒީލެންޑަށް ބަލާއިރު ޕެސިފިކް ގައުމުތަކަކީ އެ ގައުމުތަކުގެ އެންމެ ގާތް އަވަށްޓެރިންނެވެ. ނުރައްކަލަށް ވާ ހާލަތެްއގައި އެ ޖަޒީރާތަކަކީ އެ ދެގައުމު ހިފާން އަންނަ ފޯސްއެއް ބަނޑަހަ ޖަހާނެ ގައުމުތަކެވެ. ދެވަނަ ބޮޑު ހަނގުރާމައިގެ އެންމެ މުހިންމު އެއް ހަނގުރާމައަކީ ޖަޕާނުގެ ކުރިއެރުން މަޑުޖައްސާލުމަށް އެމެރިކާއިން ހިންގި ހަނގުރާމައގެ ކެމްޕޭންގެ ތެރެއިން ސޮލޮމަން އައިލެންޑްސްގެ ގުއާޑަލްކެނަލްގައި ހިނގި ހަނގުރާމައެވެ. ޖަޕާނާއި ދެކުނު ކޮރެއާއަށް ދާ އޮސްޓްރޭލިއާގެ ވިޔަފާރީގެ މަގުތައް ޕަޕުއާ ނިއު ގިނީ ކައިރިން ލައިގެން ދަތުރު ކުރާއިރު އެއްވެސް ޢަދާވާތްތެރި އަސްކަރީ ހާލަތެއް އޮތުމުން އޮސްޓްރޭލިއާގެ އެކްސްޕޯޓްތަކަށް ނުރައްކާ ވެދާނެއެވެ. އެމެރިކާއަށް ޕެސިފިކް ސަރަހައްދަކީ އޭޝިއާ އާއި އެމެރިކާއާ ދެމެދު ދިފާއީ ރޮނގެކެވެ. އެމެރިކާ ދެކެނީ އެއީ އެގައުމުގެ "ޖަޒީރާ ހިލިހިލާާ" ސެކިއުރިޓީ ކޮންސެޕްޓްގެ ބައެއް ކަމަށެވެ. މި ތަނަށް އެހެން ބޭރުގެ ބާރެއް ވަދެގެންފިނަމަ އެެމެރިކާގެ ގުއާމް އާއި ހަވާއީ އަށް ވެސް ނުރައްކާ ކުރެވިދާނެއެވެ.
7. ސޮލޮމަން އައިލެންޑްސްގައި ވީ ކިހިނެއް ހެއްޔެވެ؟
ސޮލަމަން ސަރުކާރުން ގެންދަނީ ބެއިޖިންގެ ތޮއްވަރީއަށް ވަންނަމުން ކަމަށް އެމެރިކާއާއި ހުލަނގުގެ ގައުމުތަކުން ދެކެއެވެ. މިކަން އިތުރަށް ހަގީގަތަކަށ ްވާން އުޅޭ ކަން ކަށަވަރުވީ މާޗް މަހު ޗައިނާ އާއި ސޮލޮމަން އައިލެންޑްސްއާ ދެމެދު ކޮށްފައިވާ ސަލާމަތީ އެއްބަސްވުމެއްގެ ޑްރާފްޓް ފާއްދާލުމަށްފަހުއެވެ.މިކަމުން އޮސްޓްރޭލިއާ އާއި އެމެރިކާ ސިއްސުވާލިއެވެ. އޮސްޓްރޭލިއާ އެންމެ ކަންބޮޑުވާ ކަމަކީ، އެ ޗައިނާ ސޮލަމަން އަސްކަރީ އެއްބަސްވުން ކުރިއަށް ދިޔަނަމަ ޗައިނާގެ ކަނޑުގެ ސިފައިންނަށް އޮސްޓްރޭލިއާގެ އައްސޭރިފަށާ އެންމެ 2،000 ކިލޯމީޓަރު (1،200 މޭލު) ދުރުގައި ބަނޑަހަޖަހަން ފުރުސަތު ލިބޭ ކަމެވެ.
އެމެރިކާ، އޮސްޓްރޭލިއާ އަދި ނިއުޒީލެންޑުން ކަންބޮޑުވުން ފާޅުކުރި ނަމަވެސް އެ އެއްބަސްވުން ހުއްޓުވޭ ގޮތެއް ނުވި އެވެ. އޭޕްރީލް މަހު އޮސްޓްރޭލިއާގެ އާންމު އިންތިހާބުގެ ކެމްޕެއިންގެ ތެރޭގައި ޗައިނާއިން ބުނެފައި ވަނީ އެ އެއްބަސްވުމުގައި ސޮއިކޮށްފައިވާ ކަމަށެވެ. ތެދުބަހުން ދެ ފަރާތުންވެސް ވާހަކަ ދައްކާފައި ނުވާތީ ތަފްސީލެއް ސާފެއް ނުވެ އެވެ.
8. އެމެރިކާއާއި އޮސްޓްރޭލިއާއިން ރައްދުދީފައިވަނީ ކިހިނެއް ހެއްޔެވެ؟
މި އެއްބަސްވުމުގެ ސަބަބުން ޑިޕްލޮމެސީގެ ހޫނު ރާޅެއް އުފެދުމުން އޮސްޓްރޭލިއާ އާއި އެމެރިކާއިން ޕެސިފިކް ސަރަހައްދުގައި އަލުން ގުޅުން ބަދަހި ކުރާން މަސައްކަތް ފެށިއެވެ. އަދި އިތުރު އެއްބަސްވުންތަކެއް ނުހެދުމަށް މަސައްކަތް ކުރިއެވެ. މެއި މަހު ވެރިކަމާ ހަވާލުވެވަޑައިގެންނެވި ފަހުން އޮސްޓްރޭލިއާގެ ބޮޑުވަޒީރު އެންތޮނީ އަލްބަނީޒް އާއި އޭނާގެ ސަރުކާރުން ވަނީ އެގައުމުގެ ނުފޫޒު ސަރަހައްދުގައި ފުޅާކުރުމަށް މަސައްކަތް ކުރައްވާފައެވެ. އެމެރިކާއިން ވަނީ ސޮލޮމަން އައިލެންޑްސް ހިމެނޭ ގޮތަށް ގިނަ ގައުމުތަކެއްގައި އާ އެމްބަސީތަކެއް ހުޅުވަން އިއުލާންކޮށްފަ އެވެ. ޖުލައި މަހު ބޭއްވި އަހަރީ ޕެސިފިކް އައިލެންޑްސް ފޯރަމްގައި އެމެރިކާގެ ނައިބު ރައީސް ކަމެލާ ހެރިސް ވަނީ ޕެސިފިކް ސަރަހައްދަށް ދޭ އެހީގެ ފައިސާ އިތުރު ކުރުމަށް ރާވާފައިވާކަން ހާމަކުރައްވާފައެވެ.
9. ޕެސިފިކްގެ ލީޑަރުން ދެކެވަޑައިގަންނަވަނީ ކިހިނެއް ހެއްޔެވެ؟
ޑިޕްލޮމެޓިކް މުބާރާތެއްގައި އުޅުމަކީ ކުދި ޖަޒީރާ ގައުމުތަކުގެ މީހުން ގަޔާވާ ކަމެއް ނޫނެވެ. ޗައިނާ ސަރުކާރާ ސޮލޮމަން އައިލެންޑްސްގެ އެއްބަސްވުމަށް ފާޑުކިޔުންތައް އަމާޒުވި އިރު، ސޮލަމަން ބޮޑު ވަޒީރު ވިދާޅުވީ އޭނާގެ ގައުމާ މެދު ކަންތައް ކުރަމުންދަނީ ބަޑި ހިފައިގެން ކުޑަ ކުދިންތަކެއް ފަހައި ދުވާ ފަދައިން ކަމަށެވެ. އޮސްޓްރޭލިއާ އިން ގިނަ ފަހަރަށް ޕެސިފިކް ސަރަހައްދަށް އިޝާރާތް ކުރަނީ އެމީހުންގެ ގޯތީގެ ބިއްދޮށް ފަރާތް ނުވަތަ ބެކްޔާޑްގެ ގޮތުގައެވެ. ނަމަވެސް ސަރަހައްދީ ލީޑަރުން ވަނީ އެ ސިފައަށް ގަޔާނުވާ ކަމަށް ވިދާޅުވެފައެވެ. "ފިޖީ އަކީ އެއްވެސް މީހެއްގެ ބޮއްދޮށް ފަރާތެއް ނޫން. އަހަރެމެންނަކީ ޕެސިފިކް އާއިލާއެއްގެ ބައެއް،" ފިޖީގެ ބޮޑުވަޒީރު ފްރެންކް ބައިނިމަރާމާ މެއި މަހު ކުރެއްވި ޓްވީޓެއްގައި ވިދާޅުވި އެވެ.
10. ދެން ވާނީ ކިހިނެއް ހެއްޔެވެ؟
މެއި މަހު ޗައިނާއިން ޕެސިފިކްގެ 10 ގައުމަކާއެކު ވިޔަފާރިއާއި ސަލާމަތީ އެއްބަސްވުމެއް ހަދަން މަސައްކަތް ކުރި ނަމަވެސް އެ ގައުމުތަކަށް އެއެއްބަސްވުންތައް ބެލުމަށް އެކަށީގެންވާ ވަގުތު ނުލިބޭތީ އެގައުމުތަކުން ޝަކުވާ ކޮށްފައި ވެއެވެ. ޗައިނާއިން މިކަމިުގައި އަލުން މަސައްކަތް ކުރާނެ ކަމުގެ ނިޝާންތައް ފެންނަމުންދާއިރު، ބެއިޖިންގައި ފޮރިން މިނިސްޓްރީގެ ތަރުޖަމާނު ޒާއޯ ލިޖިއަން ވިދާޅުވީ އެ ޕްރޮސެސް ކުރިއަށް ދާނެ ކަމަށެވެ. މިދިޔަ އޮގަސްޓް މަހު އެމެރިކާއާއި ޖަޕާނުން ބުނީ ފުރަތަމަ ފަހަރަށް ސޮލޮމަން އައިލެންޑްސްގެ ކޯސްޓްގާޑާއެކު ޖޮއިންޓް އަސްކަރީ ޑްރިލްތައް ކުރިއަށް ގެންގޮސްފައިވާ ކަމަށެވެ. ސޮގަވަރޭ އާއި އޮސްޓްރޭލިއާގައި ހުންނަވާ ޗައިނާގެ ސަފީރު ޝިއާއޯ ކިއަން ވެސް ވަނީ ސޮލޮމަން އައިލެންޑްސްގައި އަސްކަރީ މަރުކަޒެއް ހެދުމަށް އެއްވެސް ޝައުގުވެރިކަމެއް ނެތް ވިދާޅުވެ އެވާހަކަތައް ދޮގު ކުރައްވާފަ އެވެ. އެހެންނަމަވެސް އޮގަސްޓް މަހު އޮސްޓްރޭލިއަން ބްރޯޑްކާސްޓިން ކޯޕަރޭޝަނުން ނެރުނު ރިޕޯޓެއްގައި ތުހުމަތު ކޮށްފައި ވަނީި ޗައިނާގެ ކުންފުނިތަކުން ސޮލޮމަންސްގައި ފަޅަށް ހުރި އެއާސްޓްރިޕަކާއި ބޭނުން ނުކޮށް ދޫކޮށްފައި އޮތް ބަނދަރަކަށް ޝައުގުވެރިކަން ފާޅުކުރަމުންދާ ކަމަށެވެ.
