މިއަދު ޗިލީގެ ރައްޔިތުން ކިއުގައި ގިނަ ވަގުތު ހޭދަކުރަމުންދަނީ އެގައުމުން ފާސްކުރަން އުޅޭ އައު ގާނޫނުއަސާސީއަށް އާނ ނުވަތަ ނޫނެކޭ ބުނާށެވެ.
ޗިލީއަކީ 19 މިލިއަން މީހުންގެ އާބާދީއެއް އޮންނަ ދެކުނު އެމެރިކާގައި 204 އަހަރުގެ ތާރީޚެއް އޮތް ގައުމެކެވެ. އައު ގާނޫނުއަސާސީ ފާސްކޮށްފިނަމަ، ލެޓިން އެމެރިކާގެ އެންމެ ކޮންޒަވޭޓިވް އެއް ގައުމު ދުނިޔޭގެ އެންމެ ބޮޑު ވާތުފިޔައިގެ ގައުމަށް ވެގެން ދާނެއެވެ.
ޗިލީގެ ރައީސް:
ޗިލީގެ ރައީސަކީ ވަރަށް ކޫލް މީހެކެވެ. އެއީ ގައިގައި ޓެޓޫ ކުރަހާފައިވާ އުމުރުން 36 އަހަރުގެ ޒުވާނެކެވެ. އޭނާއަކީ ކުރިން ކިޔަވާ ކުދިންގެ މުޒާހަރާ ލީޑަރެކެވެ. ރައީސް ގެބްރިއަލް ބޮރިޗް ވެރިކަމަށް އައީ އެކްޓިވިސްޓެއްގެ ގޮތުގައި މަގްބޫލުކަމާއެކުގައެވެ. ނަމަވެސް ފަހުން މުޒާހަރާތައް އަލުން ފެށި އޭނާގެ މަގްބޫލުކަން ގެއްލުނެވެ. ވެރިކަން ކުރަން ނޭގުނު އެކްޓިވިސްޓަކަށް އޭނާ ވެގެން ދިޔައެވެ.
ކީއްވެ އައު ގާނޫނުއަސާސީއެއް:
އައު ގާނޫނުއަސާސީއެއް ބޭނުން ވެގެން އަލުން މުޒާހަރާ ފެށިތާ އަހަރެއްހާ ދުވަސް ވެއްޖެއެވެ. ޗިލީއަކީ އަނިޔާވެރި ޚުދުމުޚުތާރު ވެރިކަމެއް ދެކެފައިވާ ގައުމެކެވެ. ޑިކްޓޭޓާ އޮގަސްޓޯ ޕީނޯޝޭގެ ވެރިކަމުގައި ދެކޮޅުވެރިން މަރައި ނަރުދަމާތަކަށްވެސް ވައްޓާލިއެވެ. ނަސީބު ކުރެއްވި ބަޔަކު ޖަލަށް ގެންދިޔައެވެ. އޭނާގެ އަނިޔާވެރިކަން 1973 އިން 1990 އަށް ދެމިޮއތެވެ.
މީހުންގެ ލެއާއެކު އައު ގާނޫނުއަސާސީއަށް
2019 ވަނަ އަހަރު މުޅި ގައުމުގައި ހިނގި މުޒާހަރާތަކުގެ ސަބަބުން 30 މީހުން މަރުވިއެވެ. ޗިލީގެ ސިޔާސީ ލީޑަރޝިޕުން ވަނީ ގާނޫނުއަސާސީއާ ގުޅޭ ރެފިރެންޑަމް ފާސްކޮށްފަ އެވެ. އޭގެ އަހަރެއް ފަހުން ޗިލީގެ ފަސް މީހުންގެ ތެރެއިން ގާތްގަނޑަކަށް ހަތަރު މީހަކު ވަނީ ގާނޫނުއަސާސީ ބަދަލު ކުރުމަށް ވޯޓު ދީފަ އެވެ.
އެންމެ އިންސާނީ ހައްގުތައް ގިނަ ގާނޫނުއަސާސީ
ޗިލީގެ އައު ގާނޫނުއަސާސީއަކީ ދުނިޔޭގެ އެއްވެސް އެހެން ގާނޫނުއަސާސިއަކުން ފެންނާން ނެތްވަރަށް ގިނަ ހައްގުތައް ހިަމނާފައިވާ ގާނޫނުއަސާސީއެކެވެ. ބައެއް ތަޖުރިބާކާރުން ސިފަ ކޮށްފައި ވަނީ ހަރުދަނަނާ ހައްގުތަކުން ފޫހި އަދި ހެއްވާ ހައްގުތަކެއްވެސް އޭގައި ހިމަނާފައި ހުރި ކަމަށެވެ.
ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ ހައްގާއި ސިއްހީ ހިދުމަތާއި ތައުލީމުގެ އިތުރުން އާ ގާނޫނު އަސާސީގައި ހިޔާލުފާޅުކުރުމާއި ދީނާއި މިނިވަންކަމުގެ ހައްގު ކަށަވަރު ކޮށްދީފައި ވެއެވެ. ޖިސްމާނީ ދުޅަހެޔޮކަމާއި ސެކްސް އެޑިއުކޭޝަންއާއި ސައިބަރ ސެކިއުރިޓީއާއި، ޕާސަނަލް ޑޭޓާ ހިމާޔަތްކުރުމާއި، ގާނޫނީ އެހީތެރިކަން ނުލިބޭ ކޮންމެ މީހަކަށް ހިލޭ އަދި ފުރިހަމަ ގާނޫނީ ލަފާ ދިނުމުގެ ހައްގު ކަށަވަރު ކޮށްދީފައި ވެއެވެ.
އަދި އަމާން އަދި އަނިޔާވެރިކަމެއް ނެތް މާހައުލުތަކުގައި ދިރިއުޅުމުގެ ހައްގާއި، ކަރާމާތާއެކު އުމުރު ދުވަސް ހޭދަ ކުރުމާއި ހައްގު ލިބިގެންވެއެވެ.
ދަރި ވެއްޓުމުގެ ހައްގުވެސް ލިއްބައި ދޭނެއެވެ. އަދި އާންމު ސިއްހީ ފަރުވާއާއި މިންތީގެ ހަމަހަމަ ކަމާއި ބާރުވެރިކަން ލިބިފައިވާ ލޭބަރ ޔޫނިއަންތައް ހެދުމުގެ ހައްގާއި ޖަނަވާރުތަކާއި ވެށި ޙިމާޔަތް ކުރުމުގެ ހައްގާއި ބޯހިޔާވަހިކަމާއި، ތައުލީމާއި، ރިޓަޔަރމަންޓް ބެނެފިޓްތަކާއި، އިންޓަނެޓް ބޭނުންކުރުމާއި، ސާފު ވައި، ފެނުގެ ހައްގުވެސް އޭގައި ކަށަވަރު ކޮށްދެއެވެ.
އެންމެ ފާހަގަ ކުރެވޭ ޚާއްސަ އެއް ބަދަލަކީ ސަރުކާރުގެ މަޤާމުތަކުގެ މަދުވެގެން 50 އިންސައްތަ އަންހެނުންނަށް ކަނޑައެޅުމުގެ ބަދަލެވެ.
ކިތައް މިލިއަން ހޭދަވާނެ ގާނޫނުއަސާސީއެއް؟
ޗިލީގެ އިގްތިސާދީ މާހިރުން ލަފާކުރާ ގޮތުގައި އާ ގާނޫނުއަސާސީ ތަންފީޒުކުރުމުން ޗިލީގެ ޖުމްލަ އުފެއްދުމުގެެ 9 ޕަސެންޓާއި 14 ޕަސެންޓާ ދެމެދުގެ އަދަދެއް ޚަދރަދު ކުރަން ޖެހޭނެއެވެ.
ޗިލީގެ އިގްތސާދަކީ 317 ބިލިއަން ޑޮލަރުގެ އިގްތިސާދެކެވެ.
މިފަހުން ފެށިގެން އުޅޭ ހަރަކާތެއް:
ކުރިން ދުނިޔޭގައި ފާސްކޮށްފައިވާ ގާނޫނުއަސާސީތަކަށް ވުރެން ފުޅާ ހައްގުތައ ްހިމެނޭ ޗާޓަރުތައް މިހާރު ރައްޔިތުން ބޭނުން ވެއެވެ. ކުރިން އެމެރިކާގެ ގާނޫނުއަސާސީ ނަމޫނާއަކަށް ބެއްޔަށް މިހާރު އެހެނެއް ނޫނެވެ.
މިހާރު އެންމެ ގިނަ ހައްގުތައް ލިއްބައިދޭ ތިން ގާނޫނުއަސާސީ އަކީ އިކުއެޑޯ، ބޮލީވިއާ އަދި ސާބިއާގެ ގާނޫނުއަސާސީތަކެވެ. މި ގާނޫނުއަސާސީތަކަކީ 2006 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން ފާސްކުރަމުން އަންނަ ގާނޫނުއަސާސީތަކެވެ.
ޗިލީގެ ގާނޫނުއަސާސީ:
މި އައު ގާނޫނުއަސާސީގައި 388 މާއްދާ ހިމެނެއެވެ. ރައްޔިތުންނަށް ހުށަހަޅާފައި ވަނީ ތާއީދު ކުރަން! ނޫނީ ދެކޮޅު ހަދަން! އެހެން ބުނެ ވޯޓުލާށެވެ.
170 ޞަފްޙާގެ މި ޑޮކިއުމެންޓްގައި ދުނިޔޭގެ އެހެން ޤާނޫނުއަސާސީއަށްވުރެ ގިނައިން، ގާތްގަނޑަކަށް 100 އަށްވުރެ ގިނަ ޙައްޤުތައް ކަށަވަރުކޮށް ދީފައި ވެއެވެ.
ކޮން ބަޔަކު ޑްރާފްޓް ކުރި ގާނޫނުއަސާސީއެއް؟
ޗިލީން ހުށަހަޅާ ގާނޫނުއަސާސީ އެހާ ކެރޭ ޑޮކިއުމެންޓަކަށް ވެފައި ވަނީ ޒަމާނުއްސުރެން ސިޔާސީ ކަންކަމުގައި އުޅުނު ބޮޑުންނާ ނުލައި ގާނޫނުއަސާސީ ޑްރާފްޓްކުރާ މަޖިލީހެއް ރައްޔިތުން އިންތިޚާބު ކުރުމުނެންވެ.
ސިޔާސީ މުޒާހަރާތައް ކާމިޔާބުކޮށް ސަރުކަރާ ދެކޮޅަށް ވޯޓްލައި ތާޒާ ސިކުނޑިތަކެއް ޗިލީގެ ރައްޔިތުން ހޮވިއިރު ގާނޫނުއަސާސީ ޑްރާފްޓް ކުރާ މަޖިލީހުގެ 155 ގޮނޑީގެ ދެބައިކުޅަ އެއްބައި ގައި ތިބީ ކުރިން ސިޔާސީ މަސައްކަތުގައި އުޅެފައި ނެތް މީހުންނެވެ.
ގާނޫނީ ވަކީލުންނާއި އެކަޑިކް މީހުންނާއި ނޫސްވެރިންނާއި ދެ އެކްޓަރުންނާއި ޑެންޓިސްޓަކާއި މެކޭނިކަކާއި ރާޒުވާ ކުޅެން މޮޅު މީހަކާއި ކަނާތުފިޔައިގެ އެކްޓިވިސްޓުންގެ ޖަމާއަތެއް އިންތިޚާބު ކުރެވުނެވެ. އަދި މުހަންމާ ކަލޯ ކަހަލަ ޖޯކަރެއްވެސް އިންތިޚާބުވިއެވެ. އަދި 17 ގޮނޑި ލިބުނީ ޗިލީގެ އަސްލު ވަޒަންވެރި ދަރިކޮޅުގެ ގަބީލާ ބަޔަކަށެވެ.
