ބަޅިނދު ނުވަތަ މޮތް ގެ ބާވަތެއްކަމައްވާ ކިއުކަންބާ މޮތުއަކީ ރާއްޖޭގެ ދަނޑުވެރިންނަށް ވަރަށް ބޮޑު އުނދަގުލަކަށް ވެފައިވާ ސުއިއްޕެކެވެ.
ކިއުކަންބާ މޮތް އަކީ ކުޑަ ނަމަވެސް ވަރަށް ގެއްލުން ބޮޑު ސުއިއްޕެކެވެ. މީގެ ބަޅިނދު ފިޔަގަނޑު ފެތުރިފައި ހުންނަ އިރު ގާތްގަނޑަކަށް 2.5 އިން 3 ސެންޓިމީޓަރު ހުރެއެވެ. މި ބަޅިނދުތަކުގެ ފިޔަތަކަކީ ދެފުށް ފެންނަ، ހުދު ކުލައިގެ އަދި ކަޅު މުށި ކުލައިގެ ކައިރިތަކެއް ހުންނަ ފިޔަތަކެކެވެ. ގަސްތަކަށް އެންމެ ބޮޑަށް ގެއްލުންދޭ މީގެ ފަނި ނުވަތަ ލަރވާތަކަކީ ރީނދޫ-ފެހި ކުލައިގެ ފަނިތަކެކެވެ. މި ފަނިތައް 2.5 ސެންޓިމީޓަރުގެ ދިގުމިނަށް ބޮޑުވެއެވެ.
ކިއުކަމްބަރ މޯތު މައިގަނޑު ގޮތެއްގައި އަމާޒުކުރަނީ ކިއުކަރބިޓް ބާވަތްތަކުގެ ގަސްތަކަށެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ކިއުކަންބާ، މެލަން، ބަޓާނާ، ބަރަބޯ، އަދި ފާގަވެސް ހިމެނެއެވެ. މި ފަނިތަށް ގަސްތަކުގެ ގޮފި، ފަތް، މާ އަދި މޭވާތައް ކައި، ބޮޑެތި ގެއްލުންތައް ދެއެވެ.
މިބާވަތްތަކުގެ ތަރުކާރީ، ހައްސަކޮށް ކިއުކަންބާ އަކީ ރާއްޖޭގައި ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި ހައްދާ ބާވަތެކެވެ. އެހެންކަމުން މި ފަނީގެ ސަބަބުން ރާއްޖޭގެ ދަނޑުވެރިންނަށް ލިބޭ ގެއްލުން ވަރަށް ބޮޑެވެ.
ނަމަވެސް ކިއުކަންބާ މޮތުއާ ކުރިމަތިލާނެ ގޮތްތަކެއް އެބަހުއްޓެވެ. ޕްރިޑޭޓަރީ މައިޓްސް، ކުޅަނދުރު އާއި ލޭޑީބަގްސް ތައާރަފް ކުރުމަކީ މީގެ އާބާދީ ކޮންޓްރޯލް ކުރުމަށް އެހީތެރިވެދޭނެ ކަމެކެވެ. އެއްބާވަތެއްގެ ގަސް ހައްދަމުން ގެންދިއުމުގެ ބަދަލުގައި ތަފާތު ބާވަތްތަކުގެ ގަސް ދަނޑުގެ އެކި ސަރަޙައްދުތަކުގައި ހެއްދުމާއި، ދަނޑުގައި ހުންނަ ގަހުގެ ބާކީތައް ނައްތާލުމަކީވެސް މި ފަނިން ސަލާމަތްވުމަށް މުހިންމު ކަމެކެވެ. މިއީ ގަސްތަކަށް ގެއްލުންދޭ ފަނި ފަކުސައިގެ ބިސްތަކާއި ޕިއުޕާ އުޅެވޭނެ ތަންތަން ނައްތާލުމަށް ކުރެވިދާނެ ކަންތައްތަކެވެ.
ވަރަށް ބޮޑަށް އިންފެކްޓްވެފައިވާ ގަސްތަކަށް އިންސެކްޓިސައިޑަލް ސޯޕް ސްޕްރޭ އަދި ނީމް އޮއިލްއަކީ ވަރަށް އަސަރުގަދަ އެއްޗެކެވެ. އެސިފޭޓް ނަމަކަށް ކިޔާ ކެމިކަލް އެއްވެސް ބައެއް ދަނޑުވެރިން ބޭނުންކުރާއިރު، މީގެ ކެމިކަލްތަކުން ނޭދެވޭ އަސަރުތަށްވެސް ގަސްތަކަށާއި، ވެއްޓާށް ކުރުން އެކަޝީގެންވެއެވެ.
ބަލިޖެހިފައިވާ ގަސްގަހާގެހީގެ ބައިތައް ގަވާއިދުން ބަލައި، ވީހާވެސް އަވަހައް ފަނިތައް ނައްތާލުމަކީ ވެސް ބަލިފެތުރުން ހުއްޓުވުމަށް އެހީތެރިވެދޭނެ ކަމެކެވެ. މި ސްޓްރެޓެޖީތައް ބޭނުންކޮއްގެން، މި ކުދި ކުދި ސޫފިތަކުގެ ސަބަބުން ރާއްޖޭގެ އަގުހުރި ދަނޑުތަކުގެ ދިރުންތައް ސަލާމަތްކުރެވި، ދަނޑުތަކުގެ ސިއްހަތު ބެލެެހެއްޓޭނެއެވެ.
